W dniu 8 października 2023 roku rozpoczęto operację pod kryptonimem „Neon”, w którą zaangażowane zostały Siły Powietrzne Rzeczypospolitej Polskiej. Celem misji jest zapewnienie bezpiecznej ewakuacji Polaków drogą powietrzną z Izraela, w którym ogłoszono stan wyjątkowy. Przedsięwzięcie jest związane z agresją militarną zainicjowaną przez Muzułmański Ruch Oporu (Hamas) wywodzący się z Palestyny[1].
Biuro Bezpieczeństwa Narodowego (BBN) wydało postanowienie Prezydenta RP o użyciu Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Izraelu[2]. Zdecydowano, że w okresie od 8 do 15 października 2023 roku Polski Kontyngent Wojskowy (PKW) w Państwie Izrael będzie zaangażowany w proces ewakuacji i transportu polskich obywateli w związku z koniecznością ochrony ich życia lub zdrowia[3]. Wiceprezes Ministerstwa Spraw Zagranicznych – Paweł Jabłoński – określił priorytety sprowadzenia Polaków na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Najpierw zostanie udzielona pomoc osobom, które przebywały w Izraelu krótkoterminowo i nie mogą wrócić do Polski z uwagi na odwołane loty. Następnie ewakuacji będą podlegać osoby posiadające polskie lub podwójne obywatelstwo, które przebywają w Izraelu dłużej, lecz zadeklarowały chęć powrotu do kraju[4]. Polski Kontyngent Wojskowy zagwarantuje także transport obywatelom innych państw, jednak na pierwszym miejscu postanowiono bezpieczeństwo Polaków.
W operacji „Neon” bierze udział wojskowy personel lotniczy[5] liczący około 200 żołnierzy wraz z niezbędnym zabezpieczeniem i wyposażeniem, czyli statkami powietrznymi, takimi jak: samolot rządowy Boeing 737–86X(WL) „Józef Piłsudski” o numerze bocznym 0110 z 1. Bazy Lotnictwa Transportowego w Warszawie, średni samolot transportowy Lockheed Martin C–130E Hercules o numerach bocznych 1503 i 1505 z 33. Bazy Lotnictwa Transportowego w Powidzu oraz średni samolot transportowy Airbus C–295M CASA z 8. Bazy Lotnictwa Transportowego w Krakowie.
Do międzynarodowego portu lotniczego im. Ben Guriona zlokalizowanego w Tel Awiwie (kod ICAO: LLBG) skierowano dwa samoloty transportowe C–130E Hercules i jeden samolot rządowy Boeing 737–86X(WL). Ponadto, do portu lotniczego im. Daskalogiannisa w Chania na greckiej wyspie Kreta (kod ICAO: LGSA) oddelegowano dwa samoloty transportowe C–295M CASA[6].
Samoloty C–130E Hercules stanowią trzon wojskowego lotnictwa transportowego w Polsce. Ich udział w operacji „Neon” uwarunkowany jest wyposażeniem i zmodernizowaną awioniką pokładową, do której zaliczają się: stacja ostrzegająca przed promieniowaniem radiolokacyjnym AN/ALR–69(V) (ang. Radar Warning Receiver – RWR) firmy Raytheon, system ostrzegania przed zbliżającymi się kierowanymi pociskami przeciwlotniczymi ATK AN/AAR–47(V)1 (ang. Missile Warning System – MWS), wyrzutnie przeciwradiolokacyjnych i termicznych nabojów zakłócających AN/ALE–47 (ang. Airborne Countermeasures Dispenser System – ACDS) firmy BAE Systems[7]. Natomiast w kokpicie zainstalowano nowoczesne systemy m. in. rejestrator rozmów (ang. Cockpit Voice Recorder – CVR), system identyfikacji „swój–obcy” AN/APX–19 (ang. Identification Friend or Foe – IFF), system antykolizyjny zapobiegający zderzeniom w powietrzu L–3 Communication TCAS – 2000 (ang. Traffic Collision Avoidance System – TCAS II), zdwojony odbiornik systemu radionawigacji i precyzyjnego lądowania Rockwell Collins AN/ARN–147 oraz satelitarno–bezwładnościowy system nawigacyjny MAGR2000S firmy Raytheon[8]. Z kolei C–295M CASA została doposażona w dwa, całkowicie cyfrowe komputery pokładowe. Wykorzystują one aż cztery, ergonomiczne umiejscowione monitory. Dodatkowo, w ramach radionawigacji samolot funkcjonuje dzięki radiostacji VOR (ang. VHF Omnidirectional Range) pracującej w zakresie częstotliwości wynoszącej 108–117,950 MHz sprzężonej z systemem wspomagania lądowania przy ograniczonej widzialności ILS (ang. Instrument Landing System), tworząc system VOR/ILS. Samolot transportowy C–295M CASA dysponuje także transponderem dedykowanym identyfikacji „swój–obcy” (ang. Identification Friend or Foe – IFF), radiostacją meteorologiczną, nadajnikami awaryjnymi, odbiornikami systemu globalnej radionawigacji GPS–NAVSTAR (ang. Global Positioning System – Navigation Signal Timing and Ranging) oraz systemem TCAS II[9]. Co więcej, statek powietrzny posiada zintegrowany system AN/ALR–300Y2B firmy Indra, składający się z odbiornika ostrzegającego przed promieniowaniem radiolokacyjnym, który stanowi pasywny system walki radioelektronicznej (ang. electronic warfare – EW/WRE) zintegrowany z wyrzutnikami flar i dipoli AN/ALE–47. Opcjonalnie można zainstalować opancerzenie kabiny pilotów, chroniące przed ostrzałem broni małokalibrowej i odłamkami[10]. Natomiast Boeing 737–86X(WL) nie dysponuje żadnym z powyższych elementów wyposażenia pokładowego, lecz cechuje się bardzo dużym potencjałem transportowym. W sekcji ekonomicznej może zabrać do 120 pasażerów, a w pozostałej przestrzeni znajduje się salonik VIP zdolny pomieścić 4 osoby i sekcja z 12 fotelami o podwyższonym standardzie[11].
Wykaz źródeł:
[1] Vide: J. Yeung, A. Renton, E. Upright, J. Berlinger, A. Sangal, D. Andone, M. Hayes, Israel at war with Hamas after unprecedented attacks, online – https://edition.cnn.com/middleeast/live-news/israel-hamas-gaza-attack-10-09-23/index.html [dostęp: 12.10.2023].
[2] Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 października 2023 r. o użyciu Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Państwie Izrael (Dz. U. RP, poz. 1082).
[3] Ibidem.
[4] Polska Agencja Prasowa, Operacja „Neon”. Kulisy ewakuacji Polaków z Izraela. „Prowadzimy operację na największą skalę wśród państw unijnych”, online – https://www.pap.pl/aktualnosci/operacja-neon-kulisy-ewakuacji-polakow-z-izraela-prowadzimy-operacje-na-najwieksza [dostęp: 12.10.2023].
[5] W ramach wojskowego personelu lotniczego znajdują się piloci, loadmasterzy (pełniący funkcję „stewardów”) oraz medycy.
[6] The Military Magazine, Operacja „Neon”: Ewakuacja Polaków z Izraela, online – https://milmag.pl/operacja-neon-ewakuacja-polakow-z-izraela/ [dostęp: 12.10.2023].
[7] K. Kuska, 10 lat samolotów C–130E Hercules w Siłach Zbrojnych RP cz. 1, online – https://zbiam.pl/artykuly/10-lat-samolotow-c-130e-hercules-w-silach-zbrojnych-rp-cz-1/ [dostęp: 12.10.2023].
[8] Ibidem.
[9] Serwis oficjalny Samolotypolskie.pl, CASA C–295 (EADS CASA C–295), online – https://www.samoloty.pl/encyklopedia-samolotobby-309/zagraniczne-hobby-257/transportowe-hobby-297/hiszpania-hobby-564/casa-c-295-hobby-565 [dostęp: 12.10.2023].
[10] Wojsko Polskie, Samolot transportowy C–295M CASA, online – https://www.wojsko-polskie.pl/samolot-transportowy-C-295M-CASA/ [dostęp: 12.10.2023].
[11] Ł. Pacholski, Polska ewakuuje Polaków z Izraela, online – https://zbiam.pl/polska-ewakuuje-polakow-z-izraela/ [dostęp: 12.10.2023].
Fot.: Defense Visual Information Distribution Service, online – https://nara.getarchive.net/media/a-polish-air-force-c-130-hercules-is-seen-next-to-a-21dd7d [dostęp: 12.10.2023].
Tekst powstał w ramach realizacji zadania publicznego zleconego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018–2030 r. „Bezpieczna Polska jutra – rozwój działań misyjnych Alioth Foundation”.
