22 grudnia na Morzu Czerwonym amerykański krążownik rakietowy USS Gettysburg omyłkowo zestrzelił myśliwiec F/A-18F Super Hornet.Jak poinformowało US Central Command (CENTCOM), pocisk wystrzelony z okrętu trafił w samolot, który operował z pokładu lotniskowca USS Harry S. Truman. Incydent miał miejsce około 3 rano czasu lokalnego, podczas operacji prowadzonej w ramach misji Prosperity Guardian, której celem jest ochrona szlaków żeglugowych w regionie[1].

Zestrzelony samolot należał do eskadry „Red Rippers” z 11. Eskadry Myśliwców Uderzeniowych, stacjonującej w bazie lotniczej Oceana w stanie Wirginia. Po uderzeniu myśliwiec wpadł do Morza Czerwonego. CENTCOM poinformował, że obaj członkowie załogi zdołali się katapultować i zostali bezpiecznie ewakuowani przez siły ratunkowe. Jeden z pilotów odniósł obrażenia[2].

USS Gettysburg to krążownik rakietowy wyposażony w 122 stanowiska startowe umieszczone w pionowych wyrzutniach Mk 41, które umożliwiają odpalanie pocisków, w tym rakiet przeciwlotniczych, przeciwokrętowych i manewrujących. W 2023 roku zakończono gruntowną modernizację systemów pokładowych jednostki, co zwiększyło jej zdolności operacyjne. Okręt rozpoczął obecny rejs operacyjny we wrześniu 2024 roku[3].

Dzień przed zdarzeniem amerykańskie siły przeprowadziły precyzyjne naloty na cele należące do rebeliantów Huti na zachodzie Jemenu, którzy od 2014 roku kontrolują znaczną część tego kraju. Ataki te były wymierzone w magazyny rakiet oraz centrum dowodzenia i kontroli dronów, które umożliwiały przeprowadzanie ataków na statki na Morzu Czerwonym i w Zatoce Adeńskiej. W działaniach tych uczestniczyły myśliwce F/A-18F Super Hornet[4].

Rebelianci Huti, wspierani przez Iran, odpowiedzieli, wystrzeliwując drony w kierunku obszarów obecności amerykańskich okrętów i statków. Wstępne ustalenia wskazują, że napięta sytuacja i intensywne działania w regionie mogły przyczynić się do błędu, w wyniku którego amerykański krążownik omyłkowo zestrzelił własny myśliwiec. Jak można przypuszczać, załoga USS Gettysburg miała ograniczony czas na identyfikację celu powietrznego, a wykryty obiekt został błędnie uznany za wrogi[5].

W tym zdarzeniu istotną rolę mógł odegrać system identyfikacji „swój–obcy” (IFF, Identification Friend or Foe), który jest technologią wojskową umożliwiającą określenie przynależności obiektów, takich jak statki powietrzne czy jednostki morskie. Opiera się na zasadzie „zapytanie-odpowiedź”: urządzenie zapytujące (interrogator) wysyła sygnał na częstotliwości 1030 MHz, a transponder na zapytanym obiekcie automatycznie generuje odpowiedź na częstotliwości 1090 MHz. Brak odpowiedzi nie zawsze oznacza wrogość – może być wynikiem uszkodzenia transpondera, jego wyłączenia w ramach misji lub błędnej obsługi. Pełna identyfikacja wymaga jednak zastosowania dodatkowych metod, takich jak analiza planów lotów czy rozpoznanie wizualne[6].

Według medialnych doniesień, tego samego dnia niewiele brakowało, aby doszło do kolejnego incydentu, gdy jeden z amerykańskich niszczycieli miał omal nie trafić w drugi samolot F/A-18F Super Hornet[7].

Wspomniany incydent wpisuje się w szerszy kontekst rosnących napięć w regionie, gdzie od października 2023 roku, po ataku Hamasu na Izrael, Huti zintensyfikowali swoje działania w geście solidarności z Palestyńczykami. Ostrzał statków handlowych w rejonie Morza Czerwonego i Zatoki Adeńskiej nie tylko wydłuża czas transportu, ale także znacząco zwiększa jego koszty, wpływając na globalne łańcuchy dostaw. Obecnie okoliczności zdarzenia z udziałem USS Gettysburg są przedmiotem szczegółowego dochodzenia prowadzonego przez marynarkę wojenną Stanów Zjednoczonych[8].

Tekst powstał w ramach realizacji zadania publicznego zleconego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018–2030 r. „Bezpieczna Polska jutra – rozwój działań misyjnych Alioth Foundation”.

Bibliografia: