29 września 2023 roku na Zaporożu (obwód zaporski) niedaleko miejscowości Tokmak położonej w południowo–wschodniej części Ukrainy zestrzelono rosyjski samolot wielozadaniowy Su–35 Super Flanker. Znajdujący się na jego pokładzie pilot nie przeżył[1]. O wydarzeniu informują zagraniczne media z całego świata, w tym zachodnie[2], ukraińskie[3] i rosyjskie[4].

Od 2022 roku Tokmak znajduje się w sferze wpływów Federacji Rosyjskiej w wyniku agresji militarnej na Ukrainę i jest zaliczany do najbardziej niestabilnych regionów, w których organizowane są liczne naloty bojowe, ponieważ Rosjanie nie chcą utracić nad nim kontroli. Z tego powodu rozlokowano w nim jedne z najbardziej zaawansowanych technologicznie rosyjskich samolotów bojowych Su–35 Super Flanker. Do katastrofy lotniczej doszło w nocy, którą uwieczniono na filmie udostępnionym w rosyjskim kanale informacyjnym Fighterbomber na Telegramie[5].

Pierwotne spekulacje wskazywały na to, że samolot został zestrzelony przez ukraińskie systemy obrony przeciwlotniczej. Doniesieniom tym zdecydowanie zaprzeczono poprzez wydanie oświadczenia, z których wynika, że Su–35 Super Flanker padł ofiarą błędnej identyfikacji „swój–obcy” (ang. Identification Friend or Foe – IFF) przez własne systemy obrony przeciwlotniczej. Podejrzenia padły na wadliwe funkcjonowanie jednego z zestawów S–300, który nie rozpoznaje poprawnie sygnatury radiolokacyjnej samolotów rosyjskich od ukraińskich, wskutek czego miały miejsce liczne incydenty bratobójczego ognia (ang. friendly fire).

Od początku konfliktu na Ukrainie, Federacja Rosyjska straciła już piąty samolot wielozadaniowy Su–35 Super Flanker. Zgodnie z danymi opublikowanymi przez The Insider wyłącznie w wyniku niepoprawnej identyfikacji przez własne systemy obrony przeciwlotniczej klasy „ziemia–powietrze” i „woda–powietrze” straty oszacowano na[6]:

  • 8 wielozadaniowych bombowców taktycznych Su–34 Fullback;
  • 8 wielozadaniowych samolotów szturmowych Su–25 Frogfoot;
  • 5 myśliwców przechwytujących MiG–31 Foxhound;
  • 3 śmigłowce szturmowe Ka–52 Hokum B;
  • 3 śmigłowce transportowe Mi–8 Hip;
  • 2 bombowce frontowe Su–24 Fencer;
  • 1 samolot wielozadaniowy Su–30 Flanker–C;
  • 1 śmigłowiec szturmowy Mi–28 Havoc;
  • 1 śmigłowiec szturmowy Mi–24 Hind;
  • 1 samolot szkolno–bojowy Aero L–39 Albatros;
  • 1 śmigłowiec wielozadaniowy Ansat.

Warto zauważyć, że Rosja nie potwierdza oficjalnie swojej porażki poniesionej podczas działań wojennych na Ukrainie. Władze podtrzymują wersję, iż ⅕ z powyższej listy statków powietrznych dotyczyła strat powstałych wskutek błędnego rozpoznania celu powietrznego przez IFF w systemach rosyjskiej obrony przeciwlotniczej, natomiast ⅘ to straty poniesione w warunkach bojowych[7]. Istnieje zatem prawdopodobieństwo, że realne straty mogą być wyższe od raportu The Insider, a Federacja Rosyjska ukrywa informacje na ten temat.

Su–35 Super Flanker wywodzi się z rodziny myśliwskich samolotów przechwytujących Su–27. Został uznany za kolejny konstruktorski sukces Rosjan i zaliczony do generacji 4++ w lotnictwie bojowym. Jego klasyfikacja jest głównie zabiegiem marketingowym, mającym na celu pokazanie, że konstrukcja ta jest bardziej zaawansowana technologicznie od statków powietrznych zaliczanych do generacji 4+ (głównie produkcji amerykańskiej), lecz nie na tyle rozwinięta co samoloty zakwalifikowane do generacji 5. Trzeba podkreślić, że jego wyposażenie pokładowe oparte na stacji radiolokacyjnej N035 Irbis–E typu PESA oraz stacją optoelektroniczną typu IRST OLS–35[8] bardzo odstaje od standardu reprezentowanego przez samoloty wielozadaniowe, takie jak Eurofighter Typhoon czy Dassault Rafale zaliczane do generacji 4+. Te niedostatki technologiczne wynikają z faktu, że Rosja modernizuje przestarzałe, radzieckie konstrukcje próbując dostosować ich zdolności operacyjne, zapewniane przez wyposażenie pokładowe, do współczesnego pola walki.

 

Wykaz źródeł:

[1] P. Juraszek, Rosyjski Super Flanker stracony. Sprawcą nie są Ukraińcy, online – https://tech.wp.pl/rosyjski-super-flanker-stracony-sprawca-nie-sa-ukraincy,6946801426557792a [dostęp: 3.10.2023].

[2] W. Stewart, M. Lodge, Moment Russian forces ‘shoot down their own £80million Su–35 fighter jet’ in friendly fire blunder over Ukraine, online – https://www.dailymail.co.uk/news/article-12576353/Moment-Russian-forces-shoot-80million-SU-35-fighter-jet-friendly-fire-blunder-Ukraine.html [dostęp: 3.10.2023].

[3] Ukraiński kanał informacyjny Ukraine Front Lines w portalu X (dawniej Twitter), online –  https://twitter.com/EuromaidanPR/status/1660423545594183685 [dostęp: 3.10.2023].

[4] Rosyjski kanał użytkownika ExternalPilot w portalu X (dawniej Twitter), online – https://twitter.com/externalPilot?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1708172910207139932%7Ctwgr%5E69017b23943642a53b08ad7699e32816aa193305%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Ftech.wp.pl%2Fzestrzelony-super-flanker-znaleziony-rosjanie-moga-podziwiac-swoje-dzielo6947758742936448a [dostęp: 3.10.2023].

[5] Rosyjski kanał informacyjny Fighterbomber w portalu Telegram, online – https://t.me/s/fighter_bomber [dostęp: 3.10.2023].

[6] Strona oficjalna The Insider. Reports, Analysis, Investigations, online – https://theins.ru/en [dostęp: 3.10.2023].

[7] M. Szopa, Su–35 zestrzelony „przyjacielskim ogniem”, online – https://defence24.pl/wojna-na-ukrainie-raport-specjalny-defence24/su-35-zestrzelony-przyjacielskim-ogniem [dostęp: 3.10.2023].

[8] Ł. Michalik, Zagłada rosyjskich Su–35? Ukraińcy donoszą o zniszczeniu „dwóch eskadr”, online – https://tech.wp.pl/zaglada-rosyjskich-su-35-ukraincy-donosza-o-zniszczeniu-dwoch-eskadr,6801362272655872a [dostęp: 3.10.2023].

Fot.: Wikimedia Commons, Vitaly V. Kuzmin, online – https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/67/Su-35_%281%29.jpg [dostęp: 3.10.2023].

 

Tekst powstał w ramach realizacji zadania publicznego zleconego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018–2030 r. „Bezpieczna Polska jutra – rozwój działań misyjnych Alioth Foundation”.