W dniu 1 października 2023 roku Ministerstwo Obrony Wielkiej Brytanii (ang. Secretary of State for Defence) wydało oficjalną informację dotyczącą konieczności relokacji kontyngentu lotniczego do Polski[1]. W jego skład wchodziły cztery samoloty wielozadaniowe Eurofighter Typhoon, należące do XI Eskadry Królewskich Sił Powietrznych (ang. Royal Air Force – RAF) w Coningsby. Ich obecność ma służyć działaniom na rzecz wzmocnienia potencjału obrony Polski i państw sojuszniczych NATO położonych w tym regionie[2].
Cztery samoloty bojowe Eurofighter Typhoon wraz z ciężkim samolotem transportowym C–17 Globemaster III zostały przebazowane z bazy lotniczej Królewskich Sił Powietrznych Wielkiej Brytanii, zlokalizowanej w Akrotiri na Cyprze (kod ICAO: LCRA) do 31. Bazy Lotnictwa Taktycznego znajdującej się w Poznaniu – Krzesiny (kod ICAO: EPKS)[3], w której stacjonują polskie F–16C Block 52+ „Jastrząb”. Przedsięwzięciu towarzyszy brytyjski personel lotniczy oszacowany na około 50 osób, którego zadaniem jest odpowiednie zabezpieczenie przewidzianego szkolenia. Znajdują się wśród nich m. in. inżynierowie, logistycy, mechanicy, specjaliści ds. komunikacji w cyberprzestrzeni oraz specjaliści ds. ochrony[4].
Celem wizyty jest wsparcie obrony powietrznej Polski podczas uczestnictwa członków rządu Wielkiej Brytanii w Warszawskim Forum Bezpieczeństwa 2023 (ang. Warsaw Security Forum 2023 – WSF), stanowiącego wiodącą europejską platformę poświęconą współpracy transatlantyckiej[5] oraz odbycie dwutygodniowego szkolenia pod kryptonimem Op Carson w kooperacji z polskimi pilotami. Udział w szkoleniu mają wziąć także piloci z Hiszpanii i Włoch, którzy aktualnie stacjonują na Litwie oraz w Estonii również pełniąc dyżury bojowe na samolotach wielozadaniowych Eurofighter Typhoon w ramach Sił Szybkiego Reagowania NATO – Baltic Air Policing[6]. Szkolenie ma obejmować ćwiczenia z zakresu bezpośredniego wsparcia lotniczego (ang. Close Air Support – CAS)[7] przeprowadzone pod kontrolą wyspecjalizowanych kontrolerów wojskowego ruchu lotniczego – Wysuniętych Nawigatorów Naprowadzania Lotnictwa (ang. Joint Terminal Attack Controllers – JTAC)[8]. Misje CAS mają być skoncentrowane wokół doskonalenia umiejętności pilotów względem możliwości przechwytywania obiektów powietrznych oraz ich zwalczania poza zasięgiem wzroku, czyli z użyciem kierowanych pocisków rakietowych klasy „powietrze–powietrze” i „powietrze–ziemia” średniego lub dalekiego zasięgu[9].
Obecność samolotów wielozadaniowych Eurofighter Typhoon związana jest także z koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa w polskiej przestrzeni powietrznej podczas Warszawskiego Forum Bezpieczeństwa 2023, w którym udział zadeklarowało trzech brytyjskich polityków: minister obrony James Heappey oraz ministrowie z Biura Spraw Zagranicznych (ang. Foreign, Commonwealth & Development Office – FCDO) – Anne–Marie Trevelyan i Lord Ahmad[10]. Podejmowane debaty mają dotyczyć m.in. potrzeby utrzymania wsparcia dla Ukrainy.
Eurofighter Typhoon jest typowym przedstawicielem generacji 4+ w lotnictwie bojowym, której rozpoczęcie datuje się od 1990 r. i trwa ona do lat obecnych, równolegle z doskonaleniem generacji 5. Połowiczne oznaczenie miało za zadanie zaakcentowanie dwóch kluczowych czynników. Pierwszym z nich jest brak znaczącego skoku technologicznego w aspektach aerodynamicznych rozwiązań konstruktorskich. Oznacza to, że płatowce samolotów projektowanych od 1990 r. nie różniły się w dużej mierze od statków powietrznych 4 generacji[11]. Implementowano wyłącznie projekt konstrukcyjnego układu kaczki w strukturach lotniczych, które reprezentuje Eurofighter Typhoon (dodatkowe stateczniki poziome umieszczone w przedniej części płatowca). Po drugie, nastąpił rozwój systemów elektronicznych, będących na wyposażeniu pokładowym samolotów bojowych 4+. Były one oparte na wykorzystaniu techniki mikroprocesorowej[12]. Jej zastosowanie wpłynęło na rozwinięcie technologii stealth[13]. Początki wykorzystania stealth sięgają sposobów kamuflażu, bazujących na przemalowaniu poszycia myśliwców na kolory niebieskie, zielone, szare i żółte w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa wykrycia samolotów wzrokowo. Kolejnym poziomem ulepszenia stealth stanowiło zastosowanie zaawansowanych komputerów pokładowych, posiadających zdolność tłumienia sygnału z wrogiego samolotu bądź naziemnej stacji radiolokacyjnej. To właśnie poprzez doposażenie konstrukcji lotniczych w wyspecjalizowaną awionikę, niwelującą możliwość wykrycia, mianuje się je samolotami wielozadaniowymi generacji 4+.
Eurofighter Typhoon posiada 9750 kg masy własnej oraz 21000 kg maksymalnej masy startowej. Oznacza to, że może przenosić aż 11250 kg lotniczych środków rażenia, w tym: działko stałe Mauser kalibru 27 mm, przeciwlotnicze pociski rakietowe typów: Raytheon AIM–120 AMRAAM, AIM–132 ASRAAM, Raytheon AIM–9L Sidewinder, „Iris–T”, „Meteor”, pociski manewrujące klasy powietrze–ziemia: EADS–LFK KEPD 350 „Taurus”, MBDA „Storm Shadow”, „Brimstone”, samonaprowadzające pociski przeciwradiolokacyjne „Alarm”, bomby kierowane GBU–10/16 „Paveway II”, GBU–24/B „Paveway III”, GBU–24B/24E/B „Enhanced Paveway III”, „Paveway IV”, GBU–31/32 JDAM, bomby konwencjonalne, zasobniki artyleryjskie lub zbiorniki podwieszane z paliwem. Dzięki dwóm dwuprzepływowym silnikom odrzutowym Eurojet EJ–200 konstrukcja może rozwijać prędkość maksymalną 2 Ma (1 Ma = 1224 km/h)[14].
Wykaz źródeł:
[1] Secretary of State for Defence, RAF Fighter jets deploy to Poland for joint exercises ahead of Warsaw Security Forum, online – https://www.gov.uk/government/news/raf-fighter-jets-deploy-to-poland-for-joint-exercises-ahead-of-warsaw-security-forum [dostęp: 2.10.2023].
[2] Royal Air Force, Royal Air Force jets arrive at Polish air base for joint training, online – https://www.raf.mod.uk/news/articles/royal-air-force-jets-arrive-at-polish-air-base-for-joint-training/ [dostęp: 2.10.2023].
[3] Ł. Pacholski, Brytyjskie Typhoony wylądowały w Polsce, online – https://zbiam.pl/brytyjskie-typhoony-wyladowaly-w-polsce/ [dostęp: 2.10.2023].
[4] Royal Air Force, Royal Air Force jets arrive at Polish air base for joint training…, op. cit.
[5] Vide: Casimir Pulaski Foundation (eds.), Central and Eastern Europe (CEE) as a New Centre of Gravity. Recommendation on Strengthening Regional, European and Transatlantic Security [w:] Warsaw Security Forum 2023 – Annual Report, online – https://warsawsecurityforum.org/wp-content/uploads/2023/09/WSF2023_raport_20-09_WEB.pdf [dostęp: 2.10.2023].
[6] Serwis „Rzeczpospolita”, Na straży Bałtyku. Eurofighter na misji Air Policing, online – https://radar.rp.pl/przemysl-obronny/art39055391-na-strazy-baltyku-eurofighter-na-misji-air-policing [dostęp: 2.10.2023].
[7] Vide: C. W. Lemoine, What exactly is Close Air Support? Expert Analysis, online – https://sofrep.com/fightersweep/what-close-air-support-is-and-isnt-part-one/ [dostęp: 2.10.2023].
[8] L. Nye, This is what makes Joint Terminal Attack Controllers so deadly, online – https://www.wearethemighty.com/popular/why-jtacs-are-so-deadly/ [dostęp: 2.10.2023].
[9] J. Sabak, Brytyjskie samoloty Eurofighter Typhoon w Polsce. Będą chronić ważnych gości z Londynu, online – https://portalobronny.se.pl/polityka-obronna/brytyjskie-mysliwce-eurofighter-typhoon-w-polsce-beda-chronic-waznych-gosci-z-londyu-aa-wUv8-Loqr-Ff8B.html [dostęp: 2.10.2023].
[10] G. Allison, British fighter jets deploy to Poland, online – https://ukdefencejournal.org.uk/british-fighter-jets-deploy-to-poland/ [dostęp: 2.10.2023].
[11] Nastąpił zastój w rozwoju struktur lotniczych ze względu na skuteczność dotychczas eksploatowanych samolotów niestatecznych statycznie, ze skrzydłami pasmowymi lub w układzie delta.
[12] B. Grenda, R. Bielawski, Kierunki rozwoju lotniczych środków rażenia, Akademia Sztuki Wojennej, Warszawa 2017, s. 55.
[13] Stealth (ang. podstępny, ukryty) – zespół technik kamuflażu ukierunkowanych na maksymalne zredukowanie prawdopodobieństwa wykrycia statku powietrznego za pomocą powszechnie znanych metod obserwacji (wzrokowego, systemów radionamierzania). Obecnie do budowy samolotów bojowych wykorzystuje się materiały częściowo pochłaniające lub odbijające promieniowanie mikrofalowe.
[14] Serwis oficjalny Samolotypolskie.pl, Eurofighter „Typhoon”, online – http://www.samolotypolskie.pl/samoloty/953/126/Eurofighter-Typhoon [dostęp: 2.10.2023].
Fot.: Marcin Kurkus, oficjalny profil DG RSZ na portalu X, online – https://twitter.com/DGeneralneRSZ/status/1708768800911307200/photo/3 [dostęp: 2.10.2023].
Tekst powstał w ramach realizacji zadania publicznego zleconego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018–2030 r. „Bezpieczna Polska jutra – rozwój działań misyjnych Alioth Foundation”.
